مریم احمدی شیروان: رئیس انجمن داروسازان ایران با اشاره به اینکه داروهای بدون نسخه، داروهایی هستند که وزارت بهداشت به دکتر داروساز اجازه داده است که بدون نسخه به مراجعه‌کنندگان عرضه کند به خبرنگار ما می‌گوید: لیست و تعداد این داروها هر ساله بررسی شده و اضافه یا کم می‌شود و اگر دکتر داروساز اطلاعاتی از دارو، نحوه مصرف و اطلاعات علمی در مورد داروی مورد مطالبه بدهد ارزشمند بوده و بیمار کمتر آسیب می‌بیند.

بر اساس آخرین آمار ۶۰ درصد داروی مورد نیاز کشور توسط داروخانه‌های دولتی هلال احمر، دانشگاهی و ارتشی توزیع و ۴۰درصد مابقی داروهای مورد نیاز را ۱۲هزار داروخانه بخش خصوصی توزیع می‌کنند.دکتر رهبر مژدهی آذر در ادامه بیان می‌کند: اگر داروخانه تعریف شده باشد، تهیه دارو بدون نسخه خود درمانی تعریف نمی‌شود. خود درمانی آن وقتی است که بیمار بدون مراجعه به پزشک اقدام به درمان بیماری خود کند، اما استفاده از داروهای بدون نسخه به این معنا است که بیمار مقداری آگاهی لازم در مورد مصرف این داروها داشته و با توجه به اطلاعات داده شده دارو را مصرف می کند. ضمن اینکه عوارض داروهای عرضه شده بدون نسخه، توسط کارشناسان بارها بررسی شده و ناچیز است و آن‌ها تشخیص داده‌اند که این داروها، اگر با همان اطلاعات محدود افراد عادی مصرف شود بلامانع است و ضرری را متوجه سلامتی آن‌ها نمی‌کند. بنابراین خود فرد می‌تواند بدون مراجعه به پزشک، داروی خود را تهیه کند.

داروخانه‌ها چشم انتظار بازتعریف هستند

رئیس انجمن داروسازان ایران تاکید می‌کند که داروخانه‌ها نیازمند بازتعریف جدید هستند. داروخانه مرکز علمی است که در آن خدمات دارویی به شکل علمی باید عرضه شود. اما در ایران چه در نگاه دولت، چه مردم، داروخانه‌ها مرکز علمی نیست و انباشته شدن فضای زیادی از داروخانه‌ها به لوازم آرایشی-بهداشتی تایید کننده این حرف است.

در کشور ما داروخانه‌ها به دو دسته دولتی با مراجعه کننده‌های سرسام‌آور و خصوصی که بیشتر آن‌ها از عهده پرداخت هزینه‌هایشان بر نمی‌آیند تقسیم شده‌اند. از طرفی بر اساس آخرین آمار ۶۰ درصد داروی مورد نیاز کشور توسط داروخانه‌های دولتی هلال احمر، دانشگاهی و ارتشی توزیع و ۴۰درصد مابقی داروهای مورد نیاز را ۱۲هزار داروخانه بخش خصوصی توزیع می‌کنند.

مژدهی آذر در ادامه می‌گوید: این توزیع روند طبیعی و علمی کار را بر هم زده است. داروخانه‌ای که روزانه چندین میلیون و حتی میلیارد فروش دارد، دیگر نمی‌تواند فضای علمی آرامی برای بیمار ایجاد کند و در مقابل داروخانه‌ای با حجم کم از فروش و درآمد، با وجود هزینه‌ها و مالیات و... توان کار ندارد و از تعریف افتاده است.

از طرفی سالیانه ۱۵۰۰ دانش آموخته جویای کار وارد جامعه می‌شوند که بخاطر عدم توسعه مراکز صنعتی و پژوهشی، واردات و صادرات و عدم توسعه مراکز دارو همه به سمت داروخانه داری هجوم آورده‌اند. مشکلاتی که تمام پیش‌بینی‌ها، آینده‌نگری‌ها و فرضیات را زیر سوال برده است و سبب شده داروخانه‌داری در کشور متزلزل شده و از روند علمی خود خارج شود که نتیجه این کار خود درمانی و در اختیار قرار دادن راحت‌تر داروها به بیماران است.

قانون تأسیس مطب و داروخانه باید در راستای هم باشند

دکتر آرش طاهر قاسمی، داروساز نیز در تایید حرف‌های دکتر مژدهی آذر به خبرنگار ما می‌گوید: مشکل اساسی داروخانه‌ها در کشور این است که متاسفانه قانون تأسیس مطب با قانون تأسیس داروخانه‌ها متفاوت است به نحوی که در یک خیابان مجتمع‌های تجاری پزشکان بسیاری بدون داشتن داروخانه‌هایی که حجم مراجعه کنندگان را پاسخ دهد داریم و یا برعکس، در خیابانی ممکن است داروخانه‌ای دایر باشد بدون آنکه یک مطب پزشک در آن وجود داشته باشد. پس طبیعی است که آن داروخانه‌ها برای تأمین هزینه‌ها و کسب درآمد ناگزیر به فروش دارو بدون نسخه یا همان OTC می‌شود. ضمن آنکه در آن مناطق ممکن است مراجعه‌کنندگان بدلیل نبود پزشک، درخواست بیشتر برای داروهای بدون نسخه را داشته باشند.

وی اضافه می‌کند: مانع دیگر استفاده کمتر مردم از داروهای بدون نسخه بیمه‌ها هستند. اگر ویزیت دکتر، کاملاً تحت پوشش بیمه‌ها قرار بگیرد و بیمار بدون پرداخت وجهی رایگان به پزشک مراجعه کند، مسلماً حتی برای خرید یک قرص مسکن ساده خودسرانه به داروخانه مراجعه نمی‌کند.

این دکتر داروساز به پایین بودن قیمت داروها در کشور نسبت به قیمت‌های جهانی اشاره کرده و می‌گوید: وقتی قیمت دارو پایین بوده و بیمار مجبور به پرداخت حق ویزیت باشد، مراجعه مستقیم به داروخانه و خود درمانی برای بیماران صرفه اقتصادی داشته و از آن استقبال می‌شود. ضمن آنکه با گسترش و در دسترس بودن اینترنت، بیمار اطلاعات کاملی نسبت به نوع بیماری، داروهای لازم، عوارض جانبی دارو پیدا کرده و با توجه به پرداخت کمتر، خود از داروخانه داروهای لازم را تهیه می‌کند.

طاهر قاسمی به داروهای نسل جدید اشاره کرده و اضافه می‌کند: برخی داروها نسل جدید داروها محسوب می‌شوند. برای نمونه ایبوپروفن نسل قدیم دارو و ژلوفن نسل جدید همان دارو است. اما ژلوفن تحت پوشش بیمه نیست. نه تنها این دارو که تمام داروهای تولید شده بصورت ژله‌ای که عوارض کمتر داشته و برای مریض مفیدتر است، تحت پوشش بیمه‌ قرار ندارد این یعنی به سلامت بیمار توجه نمی‌شود.

وی در پایان با اشاره به فرهنگ استفاده از داروی خارجی می‌گوید: به علت کیفیت پایین مواد اولیه استفاده شده در برخی داروها، این فرهنگ در جامعه جا نهادینه شده است که برای مداوای زودتر باید داروی خارجی استفاده کرد. با توجه به بهبود روابط با کشورهای اروپایی، اگر مواد اولیه مصرفی بجای وارد شدن از هند و چین، از کشورهای معتبر تأمین شود اعتماد از دست رفته به مردم بازگردانده شده و مردم از داروهای ایرانی استقبال بیشتری می‌کنند.